sábado, 5 de janeiro de 2008

Nha Tresseru Livru

PENADA TRES

Na anu 2003 “Editora Artiletra” publika nha tresseru livru “Konfison na Finata” obra komessadu na 1997 y terminadu na 1999. Sima data ta konta, entri trabadju prontu y altura di publikassãu, intervalu nkurta txêu. Ke livru li iziji un skrita ku pensamentu más evoluídu y ku más kriatividadi, daí kriassãu di palavra FINATA, palavra ki dá ki pâpia. Finata é "nata finu di son di palavra" Fianasson+Serenata. Fina + nata > Finata. Un forma di kantu poétiku.

N dexaba klaru na momentu di aprezentasãu di livru ki “Konfison na Finata” era un OBRA pa dipôs, (25 ó 50 anu dipôs), justamenti, pamódi maioria de pessoas ka sta na kondissões di lê-l y panha tudu ú ki sta na livru. Só un leitura studadu, nxinadu y ponderadu pode esplika si konteúdu komu devi ser. É ka un skrita fásil. Má é ka un livru trankadu tanbé. É pressizu sabe le-l ku interessi y ku kuidadu pa panhadu tudu rikeza ki textu ta transmiti na kada versu y na kada momentu di kada puema. É un proposta di inovassãu lietráriu. É puema si kalhar más grandi eskritu na kabuverdianu, pau n kabuverdianu.

Pa interessadu ki gosta y krê entra na spíritu di livru N ta remete-l pa “Diklarassãu di Autor” en ki di un forma klaru principal linhas di si pensamentu puétiku sta esplikadu.
É si: «Li na sonbra-l nha koraji mi é nha odju, nha xintir, nha kudar di mundu, kel ki é di mé di véra, ki ta rola na bóka di ténpu, di kel ki ta torse-nu dia pur dia báxu-l fadiga di buska vida y ki pa más ki n'el nu atína, si nos kudadu é poku, nu ta fika nu ka ta sabe kal k-é nos ponta pa nu distôrse.
Rabuskandu inda na fundu-l nha mimória konserbadu, sénas y rumoris di pasadu, ki guardadu na pézu-l distánsia y suspensu na virason di ténpu ta anda, n ten ma ta farola-m, ma ta oronbo-m na xintidu, dému, vultus nun konbersu fogadu, tápu, déntu-l mi, sima ki silénsiu ngomadu ta kre foga-m na si tumúltu, ô ta kre própi toma-m xintidu.

Es konfison li, é un afirmason, rezultadu di un spruménta en ki xintidu konfrontadu ku kontisimentu markadu na figurinu di ténpu, pustadu ta dizafia konsénsia d'ómi, dému, ki ker dizer, un konfison puétiku, baziadu konparadu y balansiadu na djogu di palavra, na intentu di kre konxe na pundi ki pontu ten ponta, ô talvês, di tenta buska fra n'entrimeiu di sal ku súkri, pa na disbendu d'intimidadi si segredu, sabedu na purbansu, txoróti-txoróti, na pendon di verdadi modis ki kuza pôdi ta ser sentensiadu.

Finason, Konbersu Konparadu, Konbersu Sábi, Konbersu d'Ora y Konfison na Finata, é laivu dun sentimentu nativu pulsadu di sprítu, ki na pó di nos kondon, kada lábru é, dému, dispontar dun fodja na rostu di ténpu.
Momentu di kada konfison é un pozison prisizu di sentimentu d'alma dun verdianu, na okasion fogadu di si ténpu y pa na sirbintia di meresimentu atxádu, p'é signifika y é da si tistimunhu bibu na konfigurason tálu-a-tálu di nos kadernu grandi letradu na kriolu pa nxínu di manhan.

Letras ki npedra versus des pensamentu ka más ki faískas di mumentu kapridu dun luminar singelu di spritu, ki na pokindadi si luz y na modéstia-l si xintir é krê dêxa na rostu si bandera un fiása-l si krénsa, mesmu ki pa otus na sis lén-tén soberbu, n ka más ki un pingu di sentimentu umánu xiringadu n'orela largu di rostu di mundu, má ki ta kunpri sakédu y di si modi si arti di sta vida.
Sima ki ôdju d'águ ta pari nassenti pa da lavada;
Assi nos língua é ôdju-l staka finkadu na modjadu.
(Konfison na Finata)
(extratu)
Finata 20
Txuba é spiga-flor na ligria-l nos speransa
Bib'alma na sonbra-l konfortu sen si mágua
É son d'inxada na txon podu ki ka ta kansa
Odju seku d'Otubru gran é kudar d'azágua
Si abertu séu di txuba é simenti na bonansa
Así perdedu é plantas na dor di ka ten água
Jeografia di tenpu é odju txobedu na fodjada
Si Sael sopradu é kastigu-l tenpu na morada.

Finata 35
Téra ratomadu era amor na petu ku mimu
Odju di vontadi era forsa na pó di fraqueza
Koraji konvertedu Ómi bira óbu na si ninhu
Pustadu na odju-l mundu é dizafia si kabesa
Ku krensa bebedu n'ôdju fonti nos mosinhus
N'un disgobedju total na transu-l konpo téra
Odju labanta kerse altu fáxi dia bá ta prima
Anel anel ta ngrola ta kutúma ta ba ta firma.

Finata 42
Altivu kriolu sen medu bu bai sima Xínbia
Ti ki bu karapati na verdadi y bai sen presa
Si bu nase bu anda y bu ka more a míngua
É pamó bo é bibu tan y donu di bu kabesa
Grandi livri dja bu é dja ka meste pustula
Nen di frenti nen di trás y nen di p'albesa
Bai na getu y na gostu di sentimentu-l téra
Firmi na kondon di-u ronku lavradu na veia.

Konbersu Konparadu

Formozu é mi di nha mai
Ki djôndjo korda ku letra
Ki solda pedra ku son
Ki gêmia n’el sin ku nau
P’é djuga djogu na mundu d’Ómi

Bodona é mi di nha pai
Ki é kázia na boton d’amizadi
Ki é préga na kóz di maldadi
Ki é Déus y Diabu mamantadu
P’é purba y é djurga mundu d’Ómi.

Nota: Kada Fianata ten oito versu di rima alternadu y dôs últimu enparelhadu. (Igual a Lusíadas)
Kada versu ten kadensia di melodía di morna.
Gramátikus e estudiozus di lingua kabuverdianu ta toma konta de figura di stilu y otus kuzas.


Ami, apenas N kunpri nha tarefa...kanetada... kelôtu é ku mundu des mundu.

Sem comentários:

RAPIZIUS

                                                                                                         MINHAS AMIZADES COM DIAHO ...